Το 1982 ο Γάλλος γιατρός R. Virag ανακοίνωσε ότι η ένεση παπαβερίνης μέσα στο πέος προκαλεί στύση, αυξάνοντας άμεσα τη ροή του αίματος στο πέος. Έτσι άρχισε να ανοίγει ο δρόμος για την φαρμακευτική αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας. Το πρώτο φάρμακο που κυκλοφόρησε ήταν η ενέσιμη προσταγλαδίνη Ε1, αλλά η πραγματική επανάσταση έγινε το 1998 με την κυκλοφορία της σιλδεναφίλης σε μορφή χαπιού από το στόμα. Λίγα χρόνια αργότερα, το 2003, κυκλοφόρησαν άλλες δύο ουσίες με την ίδια ένδειξη, η ταδαλαφίλη και η βαρδεναφίλη. Τα φάρμακα αυτά αποδεδειγμένα βοηθούν στην αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας και χορηγούνται ΜΟΝΟ ΜΕ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΗ.
Εκτός όμως από τα φάρμακα αυτά στο εμπόριο υπάρχουν φυτικά σκευάσματα και συμπληρώματα διατροφής που διαφημίζονται και υπόσχονται ότι βοηθούν τη στύση. Κανένα από αυτά δεν έχει αποδείξει με επιστημονικές μελέτες ότι το επιτυγχάνει, ότι δηλαδή έχουν καλύτερη αποτελεσματικότητα από το εικονικό φάρμακο. Πολλά δε από αυτά που πωλούνται στο διαδίκτυο είναι και επικίνδυνα!
Τα φάρμακα για την στυτική δυσλειτουργία έχουν ένδειξη σε αρρώστους με οργανική στυτική δυσλειτουργία. Στην ψυχογενή μπορεί να χορηγηθούν και να βοηθήσουν αν συνδυαστούν με θεραπεία από σεξολόγο. Κανένα από αυτά δεν έχει αφροδισιακή δράση, δεν αυξάνει δηλαδή την ερωτική επιθυμία. Όλα τα φάρμακα δρουν στα αγγεία του πέους προκαλώντας αγγειοδιαστολή με αποτέλεσμα αυξημένη αιματική ροή στο πέος και επομένως καλύτερη σκληρότητα και διάρκεια στύσης. Τα υπάρχοντα φάρμακα χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: τα χάπια και τις ενδοπεϊκές ενέσεις.
Τα φάρμακα από το στόμα
Μέχρι τώρα στην Ελλάδα κυκλοφορούν τέσσερις διαφορετικές ουσίες για την αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας: Η αβαναφίλη (Spedra ΤΜ), η βαρδεναφίλη (LevitraΤΜ), η σιλδεναφίλη (ViagraΤΜ, καθώς και τα γεννόσημά του Sildenafil ActavisΤΜ, Sildenafil PfizerΤΜ, Sildenafil SandozΤΜ) και ταδαλαφίλη (CialisΤΜ). Και τα τέσσερα αυτά μόρια ανήκουν στους αναστολείς της φωσφοδιεστεράσης τύπου 5 και έχουν ίδιο μηχανισμό δράσης αναστέλλοντας τη δράση του ενζύμου φωσφοδιεστεράσης, το οποίο διασπά την κυκλική µονοφωσφορικήγουανοσίνη (cGMP). Η αβαναφίλη κυκλοφορεί σε ταμπλέτες για λήψη από το στόμα των 50, 100 και 200 mg. Η βαρδεναφίλη κυκλοφορεί σε χάπι για κατάποση στα 10 και 20 mg, ενώ κυκλοφορεί και σε μορφή διαλυόμενου δισκίου στο στόμα στα 10 mg (που δεν επηρεάζεται από την λήψη τροφής). H σιλδεναφίλη κυκλοφορεί σε χάπι για κατάποση σε δοσολογίες 25, 50 και 100mg, και σε μορφή διαλυόμενου δισκίου στο στόμα στα 50 mg (που δεν επηρεάζεται από την λήψη τροφής). Όλες οι παραπάνω μορφές έχουν ένδειξη για κατ’ επίκληση λήψη από τον ασθενή, δηλαδή μία περίπου ώρα πριν από την σεξουαλική επαφή, ενώ για την αβαναφίλη συστήνεται η λήψη να γίνεται περίπου 15-30 λεπτά πριν. Η διάρκεια δράσης της ταδαλαφίλης είναι 36 ώρες, ενώ των άλλων τριών φαρμάκων είναι 6-12 ώρες. Αυτό δεν σημαίνει ότι τόσο θα διαρκέσει η στύση, – αφού τα φάρμακα αυτά δεν προκαλούν στύση από μόνα τους, αλλά μόνο μετά από ερωτικό ερεθισμό -, αλλά ότι προσφέρουν τη δυνατότητα στον ασθενή να εμπλακεί σε σεξουαλική δραστηριότητα όποτε το θελήσει μέσα στις ώρες που αυτά δρουν. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η τροφή επηρεάζει αρνητικά τη δράση της σιλδεναφίλης και της βαρδεναφίλης (στη μορφή για κατάποση, αλλά όχι στη μορφή που διαλύεται στο στόμα), ενώ η ταδαλαφίλη δεν επηρεάζεται από τη λήψη τροφής. Η αβαναφίλη επίσης δεν επηρεάζεται από τη λήψη τροφής, η απορρόφησή της όμως καθυστερεί αν προηγηθεί γεύμα υψηλό σε λιπαρά. Να σημειωθεί ότι η κοινωνική χρήση αλκοόλ δεν επηρεάζει κανένα από τα φάρμακα.
Η ταδαλαφίλη κυκλοφορεί σε χάπι στα 2.5 και 5mg για καθημερινή λήψη ανεξάρτητα από το αν θα ακολουθήσει σεξουαλική πράξη. Η μορφή αυτή έχει ένδειξη σε ασθενείς που έχουν συχνές σεξουαλικές πράξεις ή πάσχουν από καλοήθη υπερπλασία του προστάτη (ΚΥΠ). Η υπερπλασία του προστάτη είναι πιο συχνή πάθηση που προκαλεί δυσκολία στην ούρηση σε άντρες μετά την ηλικία των 50 ετών. Η ταδαλαφίλη έχει αποδειχτεί ότι βοηθά όχι μόνο τη στύση, αλλά και την ούρηση των αντρών με αυξημένο μέγεθος προστάτη (ΚΥΠ) και σε συμπτώματα όπως η συχνουρία, δυσουρία, επιτακτική ούρηση.
Η αποτελεσματικότητα τους ανέρχεται στο ποσοστό του 70%, ενώ τα ποσοστά μειώνονται στο 50% σε ασθενείς που υπάρχουν σοβαρά συνοδά νοσήματα όπως σακχαρώδης διαβήτης, νευρολογικές παθήσεις ή αν έχει προηγηθεί ριζική προστατεκτομή για καρκίνο του προστάτη.
Απόλυτη αντένδειξη για τη χορήγηση τους είναι σε ασθενείς που λαμβάνουν νιτρώδη (κατηγορία φαρμάκων για στεφανιαία νόσο). Ο λόγος είναι ότι η συγχορήγηση μπορεί να προκαλέσει πτώση της αρτηριακής πίεσης. Οι πιο συχνές παρενέργειες που μπορεί να προκληθούν είναι πονοκέφαλος, δυσπεψία, μυαλγία ενώ πιο σπάνια ρινική συμφόρηση και διαταραχές στην όραση. Οι παρενέργειες ακόμα και όταν συμβούν είναι ήπιες και υποχωρούν με την διακοπή της αγωγής. Η αβαναφίλη έχει σχετικά τις πιο ήπιες παρενέργειες.
Με 18 χρόνια εμπειρίας, τα φάρμακα της στύσης έχουν αποδείξει ότι είναι από τα πλέον ασφαλή, όταν χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού. Απόδειξη της ασφάλειάς τους αποτελεί το γεγονός ότι 2 από αυτά (σιλδεναφίλη και ταδαλαφίλη) ήδη χρησιμοποιούνται σε ημερήσια και χρόνια λήψη για την αντιμετώπιση μιας άλλης σοβαρής πάθησης, της πνευμονικής υπέρτασης.
Ενδοπεϊκές ενέσεις
Με μια μικρή σύριγγα και λεπτή βελόνη ινσουλίνης γίνεται από τα πλάγια, μέσα στους 2 κυλίνδρους που υπάρχουν στο πέος – τα δύο σηραγγώδη σώματα-, ένεση διαφόρων φαρμάκων που προκαλούν διαστολή των αγγείων και άρα αύξηση της ροής αίματος στο πέος (Παπαβερίνη, φαιντολαμίνη και αλπροσταδίλη). Η χορήγηση του φαρμάκου γίνεται από τον ίδιο τον ασθενή αφού έχει προηγηθεί η κατάλληλη εκπαίδευση από τον ουρολόγο του και έχει βρεθεί η σωστή και εξατομικευμένη δόση. Μετά από 10-15 λεπτά επιτυγχάνεται η στύση ανεξάρτητα από την ύπαρξη σεξουαλικής επιθυμίας, αφού το φάρμακο δρα τοπικά. Η διαδικασία είναι πρακτικά ανώδυνη και οι επιπλοκές σπάνιες. Η πιο σοβαρή επιπλοκή είναι ο πριαπισμός: με την ένεση θέλουμε να πετύχουμε στύση για 30 λεπτά έως το πολύ 1 ώρα. Πριαπισμός είναι μια παρατεταμένη, επώδυνη στύση που δεν υποχωρεί μετά πάροδο 3-4 ωρών. Ο ασθενής πρέπει να είναι ενήμερος ώστε αν συμβεί να ενημερώσει τον γιατρό του για να αντιμετωπιστεί ως επείγον, αφού παράταση της στύσης πάνω απο 6-8 ώρες μπορεί να προκαλέσει βλάβες στο πέος και μόνιμη σοβαρή στυτική δυσλειτουργία (προκαλεί ίνωση μέσα στα σηραγγώδη σώματα). Η αποτελεσματικότητα των ενέσεων για την επίτευξη ικανοποιητικής στύσης ανέρχεται σε ποσοστά μεγαλύτερα του 80%. Από τους ασθενείς που θα επιλέξουν αυτή την μορφή θεραπείας ένα ποσοστό 30-50 % θα συνεχίσει να την χρησιμοποιεί μετά το πρώτο 3μηνο. Από τα φάρμακα που έχουν χρησιμοποιηθεί τα πιο διαδεδομένα είναι η παπαβερίνη, η φαιντολαμίνη και η αλπροσταδίλη. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε μόνα τους ή σε συνδυασμό. Ο πιο γνωστός συνδυασμός περιλαμβάνει και τις τρεις αυτές ουσίες και είναι το γνωστό tri-mix. Ο συνδυασμός tri-mix, παρότι χρησιμοποιείται παγκόσμια ως η πιο αποτελεσματική θεραπεία για την πάθηση, δεν είναι διαθέσιμος στο εμπόριο. Από τα 3 φάρμακα που το αποτελούν, μόνο η αλπροσταδίλη διατίθεται στα φαρμακεία, αφού είναι το μοναδικό σκεύασμα που συνταγογραφείται και μπορεί να το προμηθευτεί ο ασθενής από το φαρμακείο (εμπορική ονομασία CaverjectΤΜ) ΜΟΝΟ ΜΕ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΗ. Κυκλοφορεί σε φιαλίδιο το οποίο περιέχει 20μg φαρμάκου. Η δόση εξατομικεύεται για κάθε ασθενή, με μια συνηθισμένη δόση μεταξύ 5-20μg και την μέγιστη δόση ημερησίως να ανέρχεται στα 40μg. Η ένεση θα πρέπει να γίνεται περίπου 10 λεπτά πριν από τη σεξουαλική πράξη και η δραστικότητα του φαρμάκου κυμαίνεται από 1- 2 ώρες.
Κρουστικά κύματα
Η θεραπεία της στυτικής δυσλειτουργίας με κρουστικά κύματα είναι μια ανώδυνη και αποτελεσματική μέθοδος θεραπείας, αποκλειστικά για την αγγειακής αιτιολογίας στυτική δυσλειτουργία, που αναπτύχθηκε την τελευταία 10ετία. Η εφαρμογή της τεχνολογίας των κρουστικών κυμάτων στα σηραγγώδη σώματα του πέους προκαλεί την δημιουργία νέων αγγείων (νεοαγγειογένεση) και την αύξηση της αιματικής ροής με αποτέλεσμα τη βελτίωση της αιμάτωσης του πέους και την επίτευξη καλύτερης ποιότητας στύσης. Η θεραπεία διαρκεί 6-9 εβδομάδες. Τις πρώτες 2-3 εβδομάδες γίνονται 2 ή 3 συνεδρίες την εβδομάδα, ακολουθούν 2-3 εβδομάδες χωρίς θεραπεία, ενώ τις επόμενες εβδομάδες επαναλαμβάνεται το ίδιο σχήμα. Συνολικά το σύνολο των συνεδριών είναι 12, η κάθε συνεδρία διαρκεί περίπου 15 με 20 λεπτά, είναι εντελώς ανώδυνες και δεν υπάρχουν επιπλοκές. Ως προς την αποτελεσματικότητα από τις μελέτες φαίνεται ότι για ασθενείς που ανταποκρίνονται στα χάπια για στυτική δυσλειτουργία, μετά την εφαρμογή των κρουστικών κυμάτων σε ένα ποσοστό 60-75 % δεν θα τα χρειάζεται, και θα καταφέρνει να έχει ικανοποιητικές σεξουαλικές επαφές. Σε ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στη θεραπεία από το στόμα, ένα ποσοστό περίπου 70% μετά την θεραπεία θα ανταποκρίνεται στα φάρμακα. Μακροπρόθεσμα φαίνεται ότι η διατήρηση των αποτελεσμάτων παραμένει, εφόσον ο ασθενής ρυθμίζει τους παράγοντες κινδύνου που επιδρούν αρνητικά στα αγγεία (π.χ. διακοπή καπνίσματος, καλός έλεγχος σακχαρώδης διαβήτης – υπερλιπιδαιμίας - υπέρτασης). Σε ασθενείς με σοβαρή αγγειακή στυτική δυσλειτουργία τα ποσοστά επιτυχίας της μεθόδου μειώνονται στο 50%, η δε αποτελεσματικότητα φθίνει με το χρόνο.
Πεϊκές προθέσεις
Η πεϊκή πρόθεση είναι μια συσκευή η οποία τοποθετείται μέσα στο πέος, βοηθώντας τον άντρα να επιτυγχάνει στύση για μια επιτυχή σεξουαλική επαφή. Αποτελεί θεραπευτική επιλογή για ασθενείς που οι άλλες μορφές θεραπείας (φάρμακα, ενδοπεϊκές ενέσεις) έχουν αποτύχει. Οι πεϊκές προθέσεις είναι δύο ειδών: οι σταθερές και οι διογκούμενες. Οι πρώτες αποτελούνται από δύο κυλίνδρους που τοποθετούνται μέσα στα σηραγγώδη σώματα με αποτέλεσμα το πέος να είναι μόνιμα σε μια στύση ικανοποιητική για την ερωτική πράξη. Οι διογκούμενες προθέσεις εκτός από τους κυλίνδρους αποτελούνται και από μία αντλία και ένα ρεζερβουάρ. Ο ασθενής όποτε επιθυμεί να έχει στύση πατά την αντλία και το υγρό που περιέχει το ρεζερβουάρ διογκώνει τους κυλίνδρους που βρίσκονται μέσα στα σηραγγώδη σώματα. Όταν τελειώσει η επαφή, πατά ξανά την αντλία και το υγρό επιστρέφει στο ρεζερβουάρ με αποτέλεσμα την υποχώρηση της στύσης. Οι προθέσεις αυτές έχουν το πλεονέκτημα του άριστου αισθητικού αποτελέσματος, αλλά έχουν πολύ υψηλότερο κόστος συγκριτικά με τις μη διογκούμενες. Η εκσπερμάτιση και ο οργασμός δεν επηρεάζονται από την επέμβαση. Η τοποθέτηση της πρόθεσης γίνεται με χειρουργική επέμβαση διαρκείας 1 ώρας περίπου. Ο ασθενής σε λίγες μέρες μετά το χειρουργείο επιστρέφει στις καθημερινές του δραστηριότητες, ενώ μπορεί να έχει σεξουαλική επαφή μετά από ένα μήνα. Η ικανοποίηση σε καλά ενημερωμένους ασθενείς αλλά και των συντρόφων τους είναι ιδιαίτερα υψηλή και ξεπερνάει το 90%. Οι επιπλοκές είναι σπάνιες και συνήθως εντοπίζονται σε επιμόλυνση της πρόθεσης ή μηχανική βλάβη, οπότε και θα πρέπει να αφαιρεθεί.
